به گزارش پایگاه خبری جامعه خبر، سید هادی کسایی زاده روزنامه نگار گفتگوی کوتاهی با صدرالدین علیپور رئیس سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران داشته که منتشر شد.

کسایی زاده: جناب آقای علیپور، سوال اول را از چالش مهم جنوب تهران به ویژه کهریزک آغاز می کنم که موضوع مرکز بازیافت آرادکوه است. این روزها بحث جابجایی آن مطرح شده و فرماندار ری هم تاکید بر این موضوع دارند. آیا حقیقت دارد و شما برنامه ای برای این موضوع دارید؟

علیپور: تمرکز روی آرادکوه اشتباه است و باید این مسأله را از مبدأ یعنی از زمان تولید زباله در منازل انجام دهیم و سپس سیستم مخازن و سطلهای زباله و سیستم جمع آوری از سطح شهر و انتقال و ایستگاه های میانی آن را ببینیم چون حل مساله بدون توجه به کل سیستم درست نیست و اگر این سیستم به درستی اجرا شود زباله زیادی باقی نمی ماند. در مورد آرادکوه جدای اینکه بنده مدیرعامل شرکت پسماند هستم اما دید من و تحصیلات و تخصصم هم در حوزه محیط زیست است و اینکه هر مسئول محلی اگرچه که خود را نسبت به محله و شهر خود متعهد بداند اما دلیلی برای اظهار نظرهای غیر کارشناسانه و غیر تخصصی ندارد.
این محل فعلی دفع پسماند(آرادکوه) حدود شصت سال پیش تعیین شده و حدود دوسال چندین تیم خارجی برای مکان یابی این نقطه کار کردند تا دورترین مکان از شهر که درجریان خلاف وزش باد و در منطقه ای با خاک نفوذناپذیر و دور از سفره های آب قرار داشته باشد تعیین و جانمایی شود. همچنین تمام مراکز مهم شهری باید با فاصله از این سایت احداث شوند. زمانی که این مرکز ساخته شد قرار نبود هیچ فرودگاهی در نزدیکی آن احداث شود چون فقط موضوع بوی نامطبوع و ظاهر امر مطرح نیست بلکه موارد امنیتی مانند پرواز پرنده ها در اطراف این محل و احداث بزرگراه ها و توسعه تردد و توسعه جمعیتی نزدیک محل دفع پسماند و… هم مطرح است. حالا تمام این موارد نقض شده و با احداث فرودگاه در این نزدیکی شهر هم به این سمت توسعه یافته است. حالا می گویند که این محل باید جابجا شود. این محل که متعلق به شهرداری نیست تا درباره آن تصمیم بگیرد! بلکه محلی عمومی است که پسماند و زباله حدود ۱۰ میلیون نفر را دریافت می کند. مانند بهشت زهرا(س) که نمی توان آن را جابجا کرد.

کسایی زاده: موضوع تجمیع گازمتان هم از خطرات این مرکز عنوان شده است؛ راهکار شما چه بوده است؟
علیپور: به علت تجمع زباله به مدت شصت سال در این مکان در عمق زمین گاز متان (گاز ترش) تلنبار شده است. تا قبل از تحریم ها علیه ایران با محققان کره ای قراردادی به امضا رسید تا پروژه احداث یک لایۀ نفوذناپذیر عمق زمین و اطراف محل را ایزوله کنند و از طریق حفاری به این گاز دست یابند تا برای تولید انرژی از آن استفاده شود و قرار بر تولید روزانه ۱۲ مگاوات برق در حدود ۱۰ سال بود. البته مانند بسیاری از موضوعات دیگر کشور این موارد محیط زیستی هم دچار تعلیق شد.
کسایی زاده: برخی از اعضای شورای شهر کهریزک در دوره های قبل مدعی بودند با انفجار این گاز تجمیع شده انفجاری به وسعت بمب اتم رخ می دهد. درست است؟
علیپور: کاملا نادرست است زیرا این گاز به مرور از سطح و اطراف خارج می شود و بخشی از بودی محل را ایجاد می کند و گاهی هم در تابستان به علت نشت به سطح دچار حریق می شود.

کسایی زاده: خب حالا کره ای ها کار نکنند شما چه اقدامی می کنید؟
علیپور: در صورتی که کره‌ای ها موافق به ادامه کار نباشند از یک پیمانکار داخلی در این پروژه استفاده خواهیم کرد.

کسایی زاده: یکی از مهمترین اقدامات در آراد کوه استفاده از دستگاه زباله سوز است در حالی که فقط یک دستگاه آن هم در سطح کمی دارید. چرا؟
علیپور: این دستگاه های زباله سوز از حدود شش سال قبل از چین خریداری شده است. اما کفاف نیاز ما را نمی دهد. زیرا فقط ۲۰۰ تن را در بر می گیرد و ما می خواهیم به ظرفیت زباله سوزی روزانه ۱۰۰۰ تن برسیم. این دستگاه ها چینی هستند و اگر بشود تصمیم داریم برای برخی از قطعات آن از قطعات ایرانی استفاده کنیم.

کسایی زاده: خب این زباله سوزی هم گاز دارد. آن چه می شود؟
علیپور: گازهای ناشی از زباله سوزی توسط فیلتر پالایش شده و تحت نظارت محیط زیست است.

کسایی زاده: در آمارهای سایت سازمان بازیافت شهرداری تهران آمده که آمار زباله های جمع آوری شده در تهران در حال کاهش است. چطور اینطور شده است؟
علیپور: با جداسازی زباله از مبدا مانند پسماندهای الکترونیک، سرشاخه ها و … حجم زباله های روزانه وارده به آرادکوه از حدود ۷هزارو هشتصد تن به ۵هزارو ۶۰۰تن رسیده و اگرروزانه بازیافت زباله و همچنین فرایند تولید کود کمپوست درست انجام شود حدود ۱۰۰۰ تن زباله باقی می ماند که به درد کار دیگری نمی خورد وباید امحا وسوزانده شود و برای این مقدار نیاز به زباله سوز داریم.

کسایی زاده: جناب آقای علیپور زباله های ساختمانی در حاشیه جاده ها در جنوب شهر به ویژه قلعه نو، حسن آباد و کهریزک به وفور دیده می شود. برنامه ای ندارید؟
علیپور: در آبعلی سایتی ایجاد شده و زباله های ساختمانی به آن محل حمل می شوند. روزانه ۲۷ هزار تن نخاله به این محل منتقل می شود. هرچند ممکن است افرادی برای کاهش هزینه های حمل خلاف کنند وآن را در مکانهای ممنوع تخلیه کنند. برای این موضوع ۲۶واحد خودرو گشت فقط برای کنترل و گزارش این نخاله های رها شده اختصاص دادیم تا جمع آوری شود. علاوه بر دریافت گزارش های مردمی به سازمان مدیریت پسماند شهروندان می توانند با تلفن ۱۳۷ هم گزارش کنند. در ادامه باید گفت که پس از ۵۰ سال این حجم بزرگی از نخاله در آبعلی جمع شده و روزانه ۷هزار تن نخاله در۲ کارخانه بخش خصوصی به شن و ماسه و بلوک سیمانی و جدول تبدیل می‌شودو تا پایان سال روزانه به ۱۱هزار تن افزایش می یابد. یک کارخانه دانشگاه بنیان هم تا پایان ۱۴۰۰راه اندازی می‌شود. که این ظرفیت باید به بیش از ۲۷هزار تن برسد.

کسایی زاده: آیا خودروهای حمل نخاله مجهز به جی پی اس هستند تا ردگیری شوند و نخاله را بین راه یا در نقاط دیگر تخلیه نکنند؟
علیپور: مرکز مانیتورینگ سیستم خدمات شهری پسماند دراین خصوص تشکیل شده و به طور دائم و مرتب تمام خودروهای سیستم حمل و نقل شهرداری و مسیرها را کنترل می کنند. خودروها در ایستگاههای میانی در سامانه توزین برای مشخص شدن حجم نخاله و پسماندهای دیگر وزن می شوند. این مرکزهم خودروهای متعلق به شهرداری و هم پیمانکاران را تحت کنترل دارد. خودروهای حمل نخاله ساختمانی، خدمات نظافت و رفت‌و‌روب شهری و بزرگراهی که به جمع آوری پسماند و نخاله حاشیه بزرگراه‌ها و انتقال به ایستگاههای میانی می پردازند و حدود ۴۰ خودروی حمل پسماند بیمارستانی همه را تحت ردگیری دارد. اما در خصوص خودروهای متفرقه که غیرقانونی اقدام به حمل نخاله می کنند ما کاری نمی توانیم بکنیم و از حوزه کاری ما خارج است.

کسایی زاده: الزامی برای شرکت ها و سازنده های ساختمان ها در تهران ندارید تا نخاله ها توسط شهرداری منتقل شود؟
علیپور: نمی‌توانیم الزام قانونی برای ساختمان سازان بگذاریم که حمل نخاله ها را به ما بسپارند. تنها کار ما این است که با اتحادیه کامیونداران مرتبط باشیم و آن دستگاه هایی که به این کار مشغولند را مجهز به جی پی اس کنیم.

کسایی زاده: بالاخره چی؟ چکار باید کرد؟
علیپور: راهکارممانعت از تخلیه نخاله در بزرگراه ها و حاشیه شهر باید قانونی باشد و ما امکان ورود به این امر را نداریم. فقط نخاله ها و پسماندهایی که گشت ما گزارش کنند را جمع آوری و به سایتهای مربوطه منتقل می کنیم. ما فقط می توانیم گزارش کنیم و رسیدگی با نیروی انتظامی و دادستانی است که جریمه یا توقیف خودرو را در پی داشته باشد.

کسایی زاده: حتی در موضوع زباله گردها هم تسلیم هستید؟ راهکاری ندارید؟
علیپور: ما حق برخورد با زباله گردهای داخل شهر که باعث انتشار زباله ها درسطح خیابانها می شوند را هم نداریم. در بسیاری از کشورها پلیس پسماند در نظر گرفته شده که به این گونه خلافها رسیدگی می کند و با سیستم انتظامی هماهنگ است. با این حال ما در حوزه پسماند برای خاتمه دادن به مبحث زباله‌گردی باید درفرم تفکیک زباله و جمع آوری از مبدأ و شکل مخازن تغییراتی ایجاد کنیم. ۵۶هزار مخزن سربازموجود در تهران نیاز به ۵۶ هزار نیرو دارد که تمام وقت مراقب حضور زباله‌گردها باشند و مخازن را تخلیه کنند و این غیرممکن است.
به طور مثال در بسیاری از کشورها مخازن زباله صاحب دارند و ثابت و دارای حفاظ هستند. ساختمانهای ما هم باید مجهز به مخازنی برای زباله ها و تفکیک آنها باشند تا مردم براساس میزان زباله تولیدی هر ساختمان هزینه پرداخت کنند و یا درصورت اشتباه در تفکیک برایشان جریمه در نظر گرفته شود. متاسفانه در ایران مخازن سرباز هستند که بدون هیچ نظارتی هر فردی هرچیزی و در هر زمانی می تواند در آن بریزد و یک تعداد افرادی هم به راحتی به داخل آنها دسترسی دارند ویا آنها را واژگون می کنند و مواد بازیافتی را برای خود جمع می کنند.

کسایی زاده: و شما به سراغ اجرای طرح کاپ رفتید؟
علیپور: اولین قدم باید کاهش پسماند دفعی باشد که ما طرحی را تحت عنوان “کاپ” برای جداسازی پسماند خشک از تر از مبدأ ایجاد کردیم. برای چهارمنطقه مخازن تفکیکی تعبیه شده است. همچنین روز شنبه بدون پسماند را مشخص کردیم که خانواده ها زباله های تفکیک شده را داخل این سطلها یا جلو آنها بگذارند یا به خودروهای گشت شهرداری و به غرفه های بازیافت تحویل دهند و یا از طریق سه اپلیکیشن طراحی شده جهت جمع آوری به ما اطلاع دهند.

کسایی زاده: قیمت این سطل ها چقدر است؟
علیپور: قیمت این سطلها ۵۰۰ هزار تا ۳ میلیون تومان براساس کیفیت و حجم متفاوت است. البته این طرح پایلوت است و قرار نیست همه سطلها را شهرداری تامین کند بلکه از محل درآمد همین پسماندهای تفکیک شده و یا پیمانکارانی که بعدا این کار را به عهده می گیرند قابل تامین است تا در آینده مخازن سرباز موجود را تدریجا کم کنیم. و پیش بینی شده در بافتهای فرسوده که قابل تعبیه این چنین مخازنی وجود ندارد از طریق گشت و اپلیکیشن اقدام کنیم.

کسایی زاده: زباله گردی در تهران با همان جویندگان طلای کثیف مافیا هم دارد؟
علیپور: دراین صنف هم مثل هر صنف دیگر شاهد شکل‌گیری شبکه زباله گردی و مافیای زباله هستیم و در برخی موارد حتی دادستانی را در جریان گذاشته ایم و برای برخی ازاین مراکز حکم توقیف گرفتیم.

کسایی زاده: که مرکزیت آنها به روستاهای قمصر و مجید آباد در شهرکهریزک می رسد. اطلاع دارید؟
علیپور: این مراکز خصوصی هستند که معمولا از مهاجران برای جمع آوری زباله از سطل ها استفاده می کنند و مواد را تبدیل می کنند. ما حتی با فرماندار ری این موضوع را در مورد شکلگیری محل های غیرقانونی بازیافت در روستاها تذکر دادیم که بافت روستاها را تغییر داده و زمین های کشاورزی را به مخاطره انداخته است. برای حل این موضوع ما قادر به ایجاد شهرکهای بازیافت و سوله های مناسب این امر در محلهای مناسب هستیم که به شکل استاندارد و تمیزی این تفکیک و بازیافت را انجام دهیم که کمترین زیانی به روستاها وارد نشود.
به این ترتیب دیگر شاهد درگیرشدن روستاها و اجاره داده شدن زمینها برای تفکیک زباله نخواهیم بود در حال حاضرکاربری بسیاری از زمین های کشاورزی به تفکیک زباله تغییر یافته و به دنبال آن تغییرات جمعیتی از اهالی اصیل ایرانی به مهاجران افغانی بوجود آمده است. و فرمانداری باید این کار را
در روستاهای مجید آباد، کریم آباد، اشرف آباد و قمصر در مجاورت آرادکوه که به طور کامل درگیر تفکیک زباله و به خصوص پلاستیک شده اند اجرا کند. در تمام کشورها اکو تون بسیار مهم است و در کنارسایت دفن شهرک بازیافت ایجاد کردند و نمایشگاه محصولات بازیافتی برای تشویق مردم به ادامه و همکاری ایجاد کردند. قیمت های ارزان تر تولیدات، جشنواره ها، اشتغال و خیلی مزایای دیگر برای منطقه ایجاد می شود. شهرداری برای ایجاد این شهرک ها حتی زمین هم دارد و با محیط زیست در ارتباط و همفکری هستیم تا کار اصولی انجام شود. حتی حاضر هستیم که خود مسئولین منطقه این کار را دست بگیرند و آماده سازی و سرمایه گذار هم فراهم کنیم. این چنین شهرکی کاملا استاندارد است و علاوه بر مزایایی که گفتم به راحتی از هر نظر قابل کنترل و رسیدگی است.

کسایی زاده: در خصوص زباله های الکترونیک و حجم این لوازم چکارهایی انجام شده است؟
علیپور: در این خصوص طرح “الکتروکاپ” در ۲۶نقطه تهران در حال اجرا است و بخش خصوصی غرفه هایی برای پذیرش پسماندهای الکترونیک مانند باطری لامپ ها، رایانه، تلفن و تمام لوازم برقی را در مراحلی بازیافت می کنند. این شرکت در قزوین و هشتگرد مستقر است و با روشها، ابزار و مواد خاصی به تفکیک قطعات لوازم الکترونیک مشغول هستند و ظرفیتی بیش از نیاز تهران را پوشش می دهند. امروز به دنبال درآمدزایی از این محل برای شهرداری هستیم.

کسایی زاده: برخی از طرح های شما بسیار خوب و جامع است. اما چرا رسانه ملی روی این موارد خیلی همکاری نمی کند؟
علیپور: علاوه بر این که پروژه های اینچنین نیاز به صرف زمان کافی و گاهی طولانی دارد و نیاز به مقابله و مبارزه با مافیا و دستهای پشت پرده هست. اگر تبلیغات خیلی وسیع انجام دهیم ممکن است ظرفیت های ما پاسخگوی حجم سرازیر شده نباشد و باید تدریجی این مراکز و سایتها و امکانات لازم برای جمع آوری و بازیافت را توسعه دهیم. این مافیا در همه کارها و سازمانها حضور دارند و باید با آنها تدریجا مبارزه و آنها را جایگزین کرد.

کسایی زاده: آیا شما فکر می کنید مردم با این چندشنبه های بدون زباله همکاری می کنند؟
علیپور: فرهنگسازی به عهده و وظیفه رسانه ها و رسانه ملی است.

کسایی زاده: آقای قالیباف هم از مبتکران سطل های زباله سرهرکوچه بودند. که موفق هم نبود و حتی در سال ۸۸ مساله ساز شد. قبول دارید؟
علیپور: متاسفانه مخازن زباله‌ای که در زمان آقای قالیباف ایجاد شد بسیار مشکل ساز است. زیرا مردم مدتی طول کشید تا زباله را به جای اینکه درب منازل و مکانهای دیگر رها کنند هر زمان بخواهند در آن سطل ها بریزند. اما تفکیک را به مردم یاد نداد و مردم هم به دنبال راحتی خود هستند. اما نمی شود هم معترض بود و هم مدعی. مردم هم باید درک کنند که این نیاز روز جامعه و از مهمترین مسائل شهر است و باید همه همکاری کنند.

کسایی زاده: به اعتقاد شما درآمد طلای کثیف در پایتخت چقدر است؟
علیپور: منطقه با منطقه متفاوت است. در مناطق اقتصادی ضعیف میزان پسمان خشک قابل بازیافت، بسیار کم است اما در مناطق شمالی شهر و یا مناطق با اقتصادی قوی و حتی مکان هایی مثل بازار و مناطق تولیدی درآمد بهتر است و پیمانکاران علاقه دارند در چند منطقه و ناحیه مشخص فعالیت کنند. به طور کل چهار ایستگاه اصلی بازیافت در شهر ایجاد شده که همه آنها پسماندها را به ایستگاه میانی منتقل می کنند و شیرابه در آنجا گرفته و پسماند فشرده می شود و به سمت آرادکوه حمل می شود.
اما با راه اندازی که به طور طرح پایلوت در برخی مناطق که دارای پسماند خشک ارزشمند هستند در حال اجراست، به این ترتیب ایستگاه های میانی تدریجاً حذف می شوند زیرا این مراکز موجب آلایندگی محیطی برای ساکنین هستند و تفکیک حداکثری و بازیافت شیرابه زباله طراحی شده است.
این طرح ها قرار است توسط بخش خصوصی اجرا شود به این شکل که سرمایه گذار چند ده میلیارد تومان هزینه کرده و زیرساختهای لازم را تامین می کند و در عوض قرارداد بهره برداری از پسماند خشک مناطق به مدت توافقی با آنها بسته می شود. این طرح از شش ماه آینده شروع می شود و در حال حاضر چهار قرار داد مشارکتی درمناطق۱۱، ۲۰، ۲۲،۵، ۴، ۷، ۱۳ با بخش خصوصی بسته شده است. با ورود بخش خصوصی دیگر زباله گردها امکان به هم زدن سطل های پسماند را ندارند.

کسایی زاده: بحث داغ زباله های بیمارستانی و عفونی در ایام کرونا داغ تر هم شده و قطعا با چالش روبرواست. برنامه دارید؟

علیپور: در حال حاضر فقط یک مورد سلول بازیافت زباله های عفونی در آرادکوه وجود دارد.
در دوه ای از شیوع کرونا بیش از۵۰% افزایش زباله عفونی داشتیم. ماسک و دستکشی که مردم داخل کیسه زباله دور می اندازند همراه زباله تر دفن و یا سوزانده می شود و مشکلی ایجاد نمی کند اما اگر در سطح خیابان یا سطل ها رها کنند برای ما بسیارایجاد اشکال می کند. البته با اطلاع رسانی به موقع در این مورد و همکاری مردم در دوران شیوع بیماری علیرغم فعالیت۲۰ هزار کارگر در جمع آوری پسماند هیچ تلفاتی نداشتیم. این بیست هزار نفر تحت اداره پیمانکاران هستند که تمام حقوق آنها تامین می کنند. در صورتی که مراکز جدید راه اندازی شوند نوع فعالیت این تعداد تغییراتی پیدا می کند. البته رفت و روب شهری به طور دائمی است اما تفکیک زباله خشک و تر تغییر می یابد. و حجم زباله های خشک هم کم می شود. به طور مثال سرشاخه هایی که با زباله تر حمل می شد جدا شده و برای استفاده در صنایع چوبی تبدیل به چیپس می شود. لاستیک های بازیافتی به سمت صنایع کف پوش و چمن مصنوعی و … سوق داده می شود. شیشه ها، پسماند الکترونیک و … هم به مراکز خود انتقال میابد.

کسایی زاده: بر می گردیم به آراد کوه؛ متاسفانه سگ های ولگرد هم در آرادکوه نگهداری و عقیم می شوند اما در اطراف شهر رها می شوند. آیاد اطلاع دارید؟
علیپور: این موضوع به شرکت ساماندهی شهرداری مرتبط است اما ما در منطقه آرادکوه به آنها محلی برای این کار دادیم. اشکالی که پیش آمد این بود که هیجانی در میان دوستداران حیوانات ایجاد شد و اعتراضات زیادی معطوف به شهرداری شد که حقوق حیوانات رعایت نمی شود. اما از دیدگاه محیط زیستی در سایر کشورها هم سگ های بیمار و معلول به روشهای بدون درد کشته و معدوم می شوند و سایر آنها که سالم هستند آگهی عمومی می شوند که اگر فردی علاقه ای به نگهداری آنها دارد برای سرپرستی آنها اقدام کند. در صورتی که تا مدتی صاحبی مراجعه نکرد آنها هم معدوم می شوند. با این حال شهرداری تمام سعی خود را در حفظ سگها انجام می دهد اما متاسفانه حتی از جاهای دیگر سگها را به تهران آورده و رها می کنند و هزینه هنگفتی را به بیت المال تحمیل می کند.