نبرد میان نیروهای تحت حمایت عربستان و امارات در عدن بی سابقه نیست. در طول سال هایی که این شهر به مرکز اصلی استقرار دولت مستعفی یمن و همچنین پایگاه اصلی جدایی طلبان جنوب این کشور بدل شده، بارها و بارها چنین درگیری هایی رخ داده است.

از سوی دیگر اختلاف میان ریاض و ابوظبی بر سر آینده و سرنوشت یمن نیز بر کسی پوشیده نیست و این دو کشور هر چند بر سر دشمنی با انصارالله توافق دارند اما این دشمن مشترک سبب اتحاد کامل آن ها کنارگذاشتن همه ی اختلافاتشان نشده است. با وجود چنین پیشینه ای اما، به نظر می رسد دور تازه ی درگیری ها در فضای تنش آلود این روزهای منطقه و پس از گذشت بیش از چهار سال از شروع تجاوز ائتلاف به رهبری عربستان به یمن، ناشی از گسترش دامنه ی اختلافات عربستان و امارات است.

در ادامه تلاش خواهیم کرد به بررسی بخشی از دلایل شکل گیری درگیری های اخیر در عدن بپردازیم.

یکی از شگفتی های بحران یمن همکاری حزب اخوانی اصلاح با سعودی ها است. حاکمان ریاض که دشمنی ریشه داری با جنبش اخوانی در هر شکلش دارند بر این باورند که منصور هادی و همپیمانش یعنی حزب اصلاح شایستگی و توان اداره ی دولت یمن را دارند و گمان می کنند ساختار قبیله ای یمن سبب خواهد شد که تعصب قومی نیروهای حزب اصلاح در برابر اندیشه های دینی اخوانی آنان اولویت پیدا کرده و مانند دیگر گروه های اخوانی عمل نکنند. در عین حال سعودی ها نمی خواهند اخوانی ها کنترل دولت یمن را به دست گیرند بلکه تلاش دارند با پشتیبانی از اخوان المسلمین یمن به عنوان یک نیروی ایدئولوژیک، انصارالله را تضعیف کنند.

اماراتی ها اما اندیشه ای کاملا متفاوت از سعودی ها دارند. ابوظبی بر این اعتقاد است که اعتماد به احزاب و گروه های اخوانی و پشتیبانی سیاسی و نظامی از آن ها حتی برای رقابت یا دشمنی با انصارالله هم درست نبوده و سرانجام خوشی ندارد. چرا که اخوانی ها انگیزه و توان این را دارند که در صورت به دست آوردن قدرت در آینده ی یمن خطراتی جدی برای ثبات سیاسی امارات به وجود بیاورند. بنابراین عجیب نیست که امارات با بهره گیری از شبه نظامیان مزدور خود که حتی گرایش های سلفی هم در میانشان دیده می شود درصدد تضعیف توان حزب اصلاح و منصور هادی برآمده است.

چند هفته ای است که خروج تدریجی نیروهای اماراتی از یمن آغاز شده و ابوظبی تلاش می کند تا به شیوه ای آبرومندانه و با کمترین خسارت از جنگ فرسایشی یمن بیرون آمده و از تنش میان خود و ایران نیز بکاهد. در چنین شرایطی داشتن دست بالا در معادلات یمن و گفتگوهای آینده نیازمند حفظ یک کارت بازی ارزشمند است و چه امتیازی بالاتر از کنترل یکی از راهبردی ترین مناطق یمن یعنی شهر عدن.

حضور نیروهای نیابتی امارات در عدن ضمن حفظ برتری ژئوپلیتیک، امکان کنترل و مدیریت اوضاع را پس از خروج در اختیار حاکمان ابوظبی قرار می دهد و برگ برنده ی مهمی محسوب خواهد شد. در اختیار داشتن یک سرپل در عدن به ویژه با توجه به جاه طلبی های سرزمینی امارات و نیم نگاهشان به ذخایر انرژی یمن بسیار حائز اهمیت است.

در حال حاضر به نظر می رسد توازن قوا به سود شورای انتقالی جنوب و نیروهای کمربند امنیتی تحت حمایت امارات تغییر کرده است اما این پدیده به معنای پیروزی قطعی آن ها و به دست گرفتن کنترل کامل جنوب یمن نیست. اوضاع در منطقه از ثبات چندانی برخوردار نمی باشد و از آنجا که بخش مهمی از نیروهای دو طرف نبرد مزدور بوده و نیابتی می جنگند نمی توان اطمینان چندانی به وفاداری آن ها داشت.

در همین حال نباید اختلاف عربستان و امارات را بر سر کنترل عدن بیش از حد عمیق تصور کرد. چه بسا یکی از اهداف این درگیری ها زمینه سازی برای تجزیه ی جنوب یمن بوده و ریاض و ابوظبی سعی داشته باشند چنین رخدادی را پیامد طبیعی اختلافات جناحی و قبیله ای در یمن نشان داده و خود را کنار بکشند.

همچنین نباید از تاثیر درگیری های عدن بر گسترش جنگ در دیگر مناطق جنوب یمن چشم پوشی کرد. با توجه به موقعیت راهبردی بندر عدن امکان سرریز بحران از این شهر به دیگر بخش های جنوب یمن وجود دارد.

نباید از یادبرد که این بار هم مانند همیشه دود اصلی جنگ به چشم مردمان عادی و شهروندان یمنی خواهد رفت. بندر عدن یکی از نقاط اصلی واردات کالاهای اساسی به یمن است و هرگونه درگیری و بی ثباتی در آن تاثیر مستقیمی بر قیمت موادغذایی، سوخت، دارو و بسیاری دیگر از اقلام ضروری مورد نیاز یمنی خواهد داشت و زندگی روزمره ی آنان را بیش از پیش دشوار خواهد ساخت.