*«محمد درودیان» از راویان هشت سال جنگ تحمیلی، در سال ١٣٩٣ در یادداشتی نوشته که هنگام عملیات در کنار «محسن رضایی»، فرمانده وقت سپاه پاسداران، بوده؛ او در این یادداشت نوشته: «سردار رضایی فرمانده پیشین کل سپاه در واکنش اولیه به نتایج پیشروی نیروها، بسیار آرام گفت: «عملیات از رده به‌کلی‌سری لو رفته است.» غیر از من که در کنار ایشان نشسته بودم و گزارش‌ها را ضبط و ثبت می‌کردم، افراد حاضر متوجه این واکنش نشدند. در همان زمان، این موضوع را در گزارش‌ها نوشتم ولی نسبت به ضبط آن اطمینان کامل ندارم». «در آثار سپاه برای نخستین‌بار علت لورفتن عملیات، استفاده عراق از اطلاعات ارسال شده از سوی آمریکا ذکر شده است. (فاو تا شلمچه- ١٣٨١- چاپ چهارم- ص ١١٥- ١١٦) اظهارات مقامات رسمی عراق پس از عملیات کربلای چهار، بیانگر هوشیاری کامل عراق از تاکتیک ویژه عملیات کربلای چهار بود. چنانچه عدنان خیرالله وزیر دفاع وقت عراق یک هفته پس از عملیات کربلای چهار، به اهداف ایران مبنی‌بر قطع ارتباط میان سپاه سوم و هفتم اشاره می‌کند و می‌گوید: «علت شکست کنونی این است که ما آماده بودیم و نقشه‌های لازم را طرح کردیم … و از درس‌های فاو استفاده نمودیم». (همان ص ١١٧) وی سپس خطاب به آمریکایی‌ها می‌گوید: «ما به خاطر این اطلاعات از آنها تشکر می کنیم». (همان) توضیح وزیر دفاع عراق از اهداف ایران بیانگر صحت سخنان سردار رضائی درباره لورفتن عملیات از رده به‌کلی‌سری است. درودیان در ادامه نوشته: «با فرض اینکه عراق مبتنی‌بر اطلاعات ارسالی از سوی آمریکایی‌ها و سایر منابع احتمالی، از هوشیاری کامل برخوردار بود، ولی مسئله مهم و فراتر از داشتن اطلاعات، استفاده عراق از اطلاعات برای مقابله با حمله قوای نظامی ایران است. چنانچه عدنان خیرالله اشاره کرده است، عراق از تجربه عملیات فاو استفاده کرد. با این توضیح و برابر شواهد و قرائن و اسناد موجود، درواقع عراق با استفاده از اطلاعات دریافتی و استفاده از تجربه عراق در عملیات فاو، از توانایی مقابله با عملیات کربلای چهار برخوردار شده بود». او درباره محتوای اطلاعاتی که عراق در اختیار داشته سوالی مطرح می‌کند و می‌نویسد: «با وجود نقش و اهمیت اطلاعات که هنوز مشخص نیست حاوی چه مواردی بوده و چگونه جمع‌آوری و در اختیار عراق قرار گرفته است، مسئله اساسی، توانمندی نظامی عراق برای مقابله با عملیات کربلای چهار است که تاکنون به آن توجه نشده است. این موضوع از این جهت اهمیت دارد که نمی‌توان علت شکست عملیات را به یک عامل اطلاعاتی و لورفتن عملیات، محدود کرد. با این توضیح حتی اگر عراق اطلاعات کامل، در سطح به‌کلی‌سری هم نداشت، در صورت هوشیاری نسبی و استفاده از تجربه عملیات فاو، احتمالا می‌توانست حتی در صورت عبور قوای نظامی ایران از رودخانه اروند، با آنها مقابله کند و مانع از تصرف و تثبیت منطقه، همانند عملیات فاو شود».

*کتاب‌های خاطرات فرماندهان وقت هم می‌تواند روایات جالب و دسته‌اولی درباره کربلای ٤ باشد؛ سردار جانباز «میرزامحمد سلگی»، فرمانده گردان ١٥٢ حضرت ابوالفضل‌‌(ع) لشگر ٣٢ انصار‌الحسین، یکی از این افراد است. او خاطراتش از کربلای ٤ در قالب کتابی به نام «آب هرگز نمی‌میرد» منتشر کرده که نشانه‌هایی از چرایی و چگونگی لورفتن عملیات را در آن می‌توان دید. آمده است: «یک اشکال اساسی ما را تهدید می‌کرد و آن عدم رعایت اصول امنیتی و اطلاع دشمن از حضور قریب به یکصد‌هزار نیروی ایرانی در عقبه این منطقه بود که تا زمان عملیات در اردوگاه‌ها و پادگان‌های مختلف جنوب مشغول آموزش بودند. مزید بر مباحث مشترک و کلی همه لشکرها،‌ دو ویژگی شرایط لشکر ما را از بقیه متمایز می‌کرد. نخست اینکه ما برای اولین‌بار با نیروی خط‌‌شکن غواص در موج اول قرار می‌گرفتیم و حال آنکه در عملیات قبلی (والفجر ٨)، ما در ادامه موج دوم و با گردان‌های پیاده وارد کارزار در فاو شدیم». او ادامه داده که «دوم اینکه محدوده عملیاتی ما در میانه و وسط پنج لشکر خط‌‌شکن بود و غواصان ما باید از محل تلاقی رودخانه کارون و اروندرود به آب می‌زدند و در سکوت کامل از کنج جزیره عراقی ام‌الرصاص در داخل اروند عبور می‌کردند و با رعایت اصل غافلگیری در شب، خط دشمن را در سمت چپ جزیره ام‌الرصاص به طول سه کیلومتر به تصرف خود درمی‌آوردند. وجود جزیره ام‌الرصاص در داخل اروند و مقابل کارون برگ برنده دشمن محسوب می‌شد و قطعا دشمن را هوشیارتر می‌کرد و کار را برای عبور غواصان سخت‌تر». او در کتابش از بمباران یکی از اردوگاه‌های آموزشی غواصان می‌نویسد؛ با این نوشته‌ها می‌توان حدس زد دشمن حتی از محل آموزش غواصان نیز خبر داشته: «در پادگان شهید مدنی دزفول بودیم که خبر رسید، هواپیماهای عراقی، اردوگاه گردان غواصی جعفر طیار در سد گتوند را بمباران کرده‌اند و تعداد زیادی از غواصان هم به شهادت رسیده‌اند. خبر بمباران این گردان در سد گتوند، موجی از نگرانی در سطح فرماندهان انداخت و تردیدها برای اطلاع دشمن از عملیات قریب‌الوقوع بیشتر شد».

حالا پس از گذشت 32 سال از این عملیات درست در سالروز آن فرمانده وقت سپاه با یک توئیت جنجال به پا کرد. محسن رضایی در توییتر خود با تحلیل عملیات کربلای چهار نوشت:‌ با عملیات کربلای چهار به دشمن وانمود کردیم که عملیات سالانه ما تنها همین بوده است. ده روز بعد در همان نقطه و در زمانی که نیروهای ارتش بعثی به مرخصی رفته بودند، عملیات کربلای پنج را انجام دادیم. عملیات کربلای چهار برای فریب دشمن انجام شد. اگر تحلیلگر تاریخی در فهم آن فریب بخورد، پس وای به حال نوشته‌های او.

روایت تاریخ جنگ با قضاوت نظامی دو نوع تخصص است. اگر کسی در راوی‌گری و تاریخ‌نویسی دفاع مقدس تخصص دارد ولی تخصص نظامی ندارد نمی‌تواند درباره عملیات‌های بزرگ جنگ قصاوت کند. البته در نقد آزاد است، اما نوشته‌های او فاقد اعتبار است. در قضاوت‌های نظامی، تنها متخصصان نظامی می‌بایست مباحثه کنند نه کسانی تخصص و مدارج نظامی ندارند و یک روز در جبهه نبوده‌اند و یا اگر توفیق داشته‌اند با فضای فرماندهی‌جنگ ناآشنا هستند. آمار شهدا در هر دو عملیات کمتر از پنج هزار نفر است که در خط درگیری کمتر از سه هزار شهید بوده است و بقیه شهدا در پشت جبهه بوده اند. همچنین اگر عملیات کربلای چهار نبود، راهی برای پیروزی در شلمچه و کربلای پنج پیدا نمی شد.

اگر کربلای پنج نبود، دشمن به فاو حمله و فاو یکسال زودتر یعنی قبل از صدور قطعنامه ۵٩٨  سقوط می کرد و تا پایان جنگ هیچ برگ برنده ای برای ایران باقی نمی ماند. ماجرا با یک مثال ساده قابل تامل‌تر می‌شود: در راند اول مسابقه ی کشتی، عراق به کمک آمریکا دست ما را خواند. یک امتیاز از ما گرفت ولی در راند دوم ما او را ضربه فنی کردیم. راند اول عملیات «کربلای چهار»، راند دوم در همان تشک در همان مسابقه «کربلای پنج» است. با این حساب که راند اول ما وانمود کردیم شکست خوردیم و نمی‌خواهیم ادامه بدهیم اما قبل از آنکه داور سوت پایان را بزند ما کشتی را دوباره شروع کردیم و حریف را محکم به زمین زدیم و برنده شدیم!