به گزارش خبرنگار پایگاه خبری جامعه خبر روز جهانی اسکان بشر که همه ساله در اولین دوشنبه ماه اکتبر جشن گرفته می شود، توجه همگان را به وظایف سازمانی برنامه اسکان بشر ملل متحد برای ترویج سیاستهای توسعه پایدار شهری که در نهایت موجب فراهم کردن مسکن مناسب برای همگان می شود، جلب می کند.

موضوع امسال، مدیریت پسماند جامد شهری است. در سال 2010 تخمین زه شد که هر روز 0.8 کیلوگرم پسماند توسط هر فرددر جهان تولید می شود و به دلیل افزایش مصرف و راهبردهای مدیریتی غیرمؤثر پیش بینی می شود که میزان کل پسماند تولید شده تا سال 2025 به 5.9 میلیارد تن در سال افزایش یابد.

شهروندان و دولت ها در سطوح ملی، شهرها بخش عمدهای از بودجه خود را صرف مدیریت پسماند جامد شهری می کنند که باید در اولویت دستورکار شهرها و محلی باشد. شهرها باید به “شهرهایی با مدیریت هوشمندانه پسماند” تبدیل شوند.
موضوع مهم مدیریت پسماند جامد شهری را مورد توجه قرار می دهند. آرمان ششم آرمان، آرمانهای توسعه پایدار، توافقنامه پاریس و دستور کار جدید شهری یازدهم توسعه پایدار کاهش اثرات نامطلوب سالیانه محیط زیست شهری شامل توجه به کیفیت هوا، شهرداری و سایر روشهای مدیریت پسماند است. شاخص 11،601_ این آرمان نسبت پسماند جامد شهری که مرتباً جمع آوری شده و تخلیه نهایی کامل کل زبالههای شهری تولید شده توسط شهرها است.

دستورکار جدید شهری به “مدیریت زیست محیطی قوی و به حداقل رساندن انواع پسماندها” متعهد می شود. طبق توافقنامه پاریس، تعهدات ملی مصمم بسیاری از کشورها شامل اقدام برای مدیریت کاهش انتشار گازهای گلخانه ای وجود دارد. تبدیل تعهدات دولت ملی به اقدامات عملی و پایدار در سطح محلی نیازمند حمایت شبکه ای از نقش آفرینان و راهبری مقامات محلی برای به حداکثر رساندن فرصت های مشارکت است.

*تغییر در رویه‌های محیط زیستی از فاز اجرایی تا فرهنگ‌ سازی
صدر الدین علی پور رئیس مرکز مدیریت محیط زیست و توسعه پایدار شهرداری تهران در ابتدای این نشست تخصصی گفت: برای پیشبرد اهداف محیط زیستی فراهم نمودن زیر ساختهای لازم در قالب یک برنامه مشخص و متدوام جهت مشارکت همه جانبه شهروندان بسیار حائز اهمیت است و قسمت عمده برنامه مدیریت شهری به کیفیت زندگی و ارتقا شاخص های مربوط به آن تاکید دارد.

مقدم، نماینده اسکان بشر ملل متحد در ایران، در این نشست اظهار کرد: روز جهانی اسکان بشر همه ساله در اولین دوشنبه ماه اکتبر بر گزار می شود و ما در این روز سعی می کنیم توجه همگان را به وظایف سازمانی اسکان بشر برای تعدیل سیاست های توسعه پایدار جلب نماییم، موضوع امسال روز جهانی اسکان بشر مدیریت پسماند جامد شهری است.

وی افزود: مدیریت پسماند جامد یعنی کاهش میزان پسماندی که تولید می کنیم و تضمین آنکه زباله ای که تولید میشود به بهترین نحو میز جمع گردد.

مقدم بیان کرد: سالانه انبوهی از زباله تولید می شود و این زباله ها در خیابان ها، جوی ها و محیط ریخته و یا در زمین های بی سامان رها و یا سوزانده می شوند. این کار باعث میشود تا شهرهای ما زشت و نا زیبا به نظر بیاید و اغلب سلامت را به خطر بیاندازند.

وی ادامه داد: به دلیل افزایش مصرف و راهبردهای مدیریتی غیر موثر پیش بینی می شود که میزان کل پسماند تولید شده تا سال ۲۰۲۵ میلادی به ۵/۹ میلیار تن در سال افزایش یابد. در حال حاضر شهرها بخش عمده ای از بودجه خود را صرف مدیریت پسماند جامد شهری می کنند که باید در اولویت دستور کار شهرها، شهروندان و دولت ها در سطوح مختلف ملی و محلی باشند در این راستا لازم است تا شهرها به شهرهایی با مدیریت هوشمندانه پسماند تبدیل شوند و دستور کار جدید شهری به مدیریت زیست محیطی قوی و به حداقل رساندن انواع پسماند ها برعهده گیرند.

نماینده اسکان بشر ملل متحد در ایران گفت: در بسیاری از کشورهای در حال توسعه به دلیل فقدان تامین مالی، آگاهی پایین و کاربرد نامناسب راه حل های فنی، سیستم های مدیریت پسماند مناسبی وجود ندارد و جمع آوری و دفع ضعیف پسماند جامد شهری موجب ایجاد آلودگی های مختلف می شود.

وی افزود: پسماندهای انباشته شده موجب پرورش موجوات و حشرات بیماری زا می شوند و پسماند های تخلیه شده در بستر دریاها و پرورش محل های دفع پسماند در نهایت منجر به پسماند دریایی می شوند. در شمال ایران جنگل ها و مزارعی هستند که در مخاطره زیست محیطی و آسیب های گوناگون گردشگران عمدتا تهرانی قرار گرفته اند.

شهرداری ها در سراسر دنیا بودجه قابل توجهی را برای مدیریت پسماندها صرف می کنند و با این حال سرمایه گذاری دولتی در مدیریت پسماند های جامد نسبت به بخش های دیگر مانند آب و فاضلاب بسیار پایین است. چرخه تولید و مصرف، مدیریت شهری و تامین مالی همه بخشی از سیستم مدیریت پسماند های جامد هستند. علاوه بر این مشارکت تمام ذی نفعان از جمله تولید کنندگان پسماند ها بخش بازیافت پسماند و کارکنان بخش مدیریت پسماند بسیار اهمیت دارد.

مقدم یادآور شد: ادغام بخش غیر رسمی پسماند در اقتصاد سازمان یافته و مقررات بهداشتی و ایمنی مناسب برای کارگران می تواند مشاغل غیر رسمی و خطرناک جمع آوری کنندگان پسماند را تغییر دهد.

*افزایش قابل توجه تولید روزانه زباله در ایران نسبت به جهان
بر اساس اطلاعات کلان شهر تهران، هر فرد تهرانی به طور متوسط سالانه ۶ برابر وزن خود زباله تولید می کند. این اطلاعات نشان می دهد که متوسط سرانه زباله تولید شده در شهر تهران ۳۲۰ کیلوگرم و ارزش روزانه زباله تولید شده در شهر تهران ۱۸۰۰ میلیون ریال است. سرانه تولید روزنه زباله در جهان ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم است که در ایران این عدد برابر با بالغ بر ۶۰۰ گرم است.

*مساله مدیریت پسماند در ایران
وی ادامه داد: زباله تولید شده در شمال شهر تهران بر طبق مطالعات انجام شده حداقل دو برابر میانگین آن در سطح کشور و چهار برابر استاندارد جهانی است. تعداد دفعات جمع آوری زباله در تهران ۲ تا ۳ بار در روز است که این مقدار در کشورهای جهان دو تا سه بار در هفته است.
مساله مدیریت پسماند در ایران با مسائلی مواجه است که از مهم ترین آن ها می توان به موارد زیر اشاره نمود:

*عدم تفکیک زباله ها
*عدم محدودیت در تولید زباله
*محدود بودن قوانین و مقررات مشوق یا بازدارنده در زمینه مدیریت پسماند
*عدم اطلاع رسانی، آموزش، و فرهنگ سازی کافی

وی با ذکر این نکته که نیازهای مدیریت پسماند شهری از شهری به شهر دیگر متفاوت است، اظهار کرد:ایجاد شبکه ای برای اشتراک گذاشتن تجارب به شهر ها، فرصت یادگیری از یکدیگر را می دهد.
وی افزود: برنامه اسکان بشر ملل متحد با شناختن نقش بخش های کوچک در افزایش بازیافت چهارچوب منسجم مدیریت پسماند جامد را که خدمات مناسب جمع آوری پسماند، حفاظت از محیط زیست را به ارمغان آورد. فعالیت های آموزشی و اطلاع رسانی نیز نقش مهمی ایفا می کنند.
مقدم بیان کرد: اصلاح و وضع قوانین جدید از دیگر اقدامات در این زمینه است .مدیریت ضعیف پسماند های جامد و اثرات منفی ناشی از آن که با شهر نشینی رشد اقتصادی و رشد مهاجرت افراد همراه می شود تبعات جبران ناپذیری به بار خواهد آورد. اگر به این مسائل رسیدگی نشود دولت ها در هر سطحی از توسعه علاوه بر هزینه های هنگفت اثرات قابل توجه آن ها بر محیط زیست را احساس خواهند کرد.
شهرها و دولت های ملی باید جامعه ای مدنی و سازمان های غیر دولتی را کمال مند کنند و بالاخره بیایید جایگزین دیگری برای بطری پلاستیکی و یکبار مصرف بیابیم.
در این نشست، عبدلی مدیرعامل سازمان پسماند نیز ضمن خیر مقدم به حضار با تاکید بر اهمیت موضوع پسماند گفت: این موضوع یکی از موضوعات مهم زیست محیطی جوامع بشری از جمله کلان شهر تهران محسوب می شود.

*تولید روزانه 9 هزار تن زباله در تهران
وی افزود: در کشور ایران ۳۱ مرکز استان، ۴۶۰ شهرستان، ۱۲۸۰ شهر، ۶۲ هزار روستا و مجموعا ۵۸ هزار تن زباله تولید می شود که از این میزان، حدودا ۹ هزار تن در تهران تولید می شود و این رقم یعنی بالغ بر ۱۵ درصد زباله تولیدی کل کشور به تهران اختصاص یافته است. از این قابل ملاحظه رقم بالغ بر ۷ هزار تن به زباله های خانگی اطلاق می یابد که این موضوع تهدید بزرگی برای جوامع بشری به شمار می رود ولی اگر این تهدید به درستی شناخته، مدیریت و هدایت گردد به لحاظ اقتصادی و زیست محیطی و اشتغال تبدیل به فرصت تبدیل خواهد گشت.

بهره گیری از زباله ها به عنوان سوخت و مصالح 
عبدلی ادامه داد: شهر تهران و کشور ایران به جهت شرایط آب و هوایی، اقتصادی و حاصلخیزی خاکی که دارد با کشورهای هم جوار خود قابل مقایسه نیست، به عنوان مثال در کشور ما با توجه به خاک حاصلخیزی که دارد تبدیل مواد آلی به مواد سوختی به صرفه نیست. به همین جهت می بایست کود آلی به دست آمده به عنوان کمپوست به نحوی مدیریت شود که به چرخه طبیعت بازگردد و از زباله به عنوان تامین سوخت بهره گیری شود.
عبدلی تصریح کرد: امیدوارم که بتونیم با سرمایه گذاری بخش خصوصی از دفع و دپو زباله ها جلوگیری کنیم و از زباله ها به عنوان منابع سوخت، برق و انرژی بهره ببریم.

وی افزود: موضوع تفکیک از مبدا ارزشمند است و با فرایند صحیح زباله ها را قابل بازگشت به بازار مصرف خواهد کرد. در این راستا، روش های متعددی به شکل پایلوت برنامه ریزی شده است و به شکل نرم افزار و اپلیکیشن عضو گیری نموده است و مناطق ۱ و ۲ و ۱۱ و کاملا تحت پوشش قرار داده است.که هم به لحاظ اشتغال زایی و هم به لحاظ رابطه با مواد اولیه و پاکسازی شهر و جلو گیری از دفع تفکیک به صورت طرحی ارزشمند و سالم به جمع آوری صحیح زباله ها از درب تولید بپدازد.

عبدلی ادامه داد: به زودی طرحی با مشارکت کارخانه سیمان پایه ریزی خواهد شد. این کارخانه آمادگی این را دارد که با ظرفیت ۵۰۰ تن در روز با استفاده از زباله های تولید شده به تا مین سوخت مورد نیاز خود بپردازد و تهدیدات حاصل از پسماند های جامد شهری را به فرصت تبدیل گرداند.

وی با ذکر این مثال که مدیریت پسماندهای خطرناک پزشکی مستقیم بر عهده تولیدد کننده است، تصریح کرد: مدیریت و جمع آوری این پسماند های خطرناک عملا بر عهده شهرداری قرار گرفته است و معضلات قابل توجهی برای شهرداری و شهروندان و حتی محیط زیست رقم زده است.

وی افزود: شهروندان نیز موظف اند با مشارکت های فعالانه خود ما را همراهی کنند. در واقع جمع آوری زباله ها، ذخیره سازی؛ حمل و پردازش هر کیلوگرم زباله به میزان ۱۲۰تومان برای شهرداری هزینه بر است و با وجود آنکه در حال حاضرنزدیک بر ۲ میلیون خانوار داریم و اگر آن ها بتوانند ۵۰۰ سیسی از رطوبت زباله های خود را کاهش دهند، به شکل قابل توجهی در کاهش هزینه ها تاثیر گذار خواهند بود.

*سرمایه گذاری تبدیل پسماند به انرژی

عبدلی اظهار کرد: سرمایه گذاری تبدیل پسماند به انرژی یک سرمایه گذاری بسیار پر هزینه است و ممکن است از عهده شهرداری ها برنیاید. در کشور های موفق و پیشرفته نیز هموتره سیستم های دولتی در سرمایه گذاری سهیم بوده یا مشوق هایی برای بخش خصوصی ایجاد کرده است. این در حالی است که در کشور ما سرمایه گذاران دستگاه ریجکت سوز حتی از تضمین خرید برق، ضمانت نامه ها و عواملی نظیر آن مطمئن نیستند بنابراین ایجاد زمینه سازی و زیر ساخت های رست نیز از دیگر ملزومات این بخش است.

وی در پایان افزود: علاوه بر ۹ هزار تن پسماند شهری، با ۴۳ هزار تن در روز نخاله و پسماند ساختمانی مواجه ایم که حدود ۲۷ هزار تن در مرکز آب علی دپو می شود از این رو همواره در تلاش هستیم تا از دپو آن ها جلو گیری شود و با تبدیل زباله ها به مصالح ساختمانی به سطح شهر بازگردد.

و بر همین اساس مرکزی در اختیار داریم که سالیانه ۱ میلیارد تن از نخاله های سطح شهر را تبدیل به شن و ماسه نماید و در نظر داریم تا تا پایان مهر ماه کارخانه با مشارکت صد در صدی بخش خصوصی افتتاح کرده و با حجم گسترده تری زباله های نخاله ساختمانی که سالیانه یک میلیون تن از آوار شهر را به خود اختصاص داده اند جمع آوری کرده و با پردازش آنها، کف پوش، بلوک ساختمانی و مصالح مورد نیاز سطح شهر را تامین و تولید نماییم.