استئوآرتریت چیست؟

بیماری استئوآرتریت یا آرتروز (Osteoarthritis) نوعی آرتریت (Arthritis) است. از نظر پزشکان متخصص روماتولوژی (Rheumatologist) آرتریت به هر نوع التهاب مفصل ارتباط دارد. فاکتورهای متعددی می‌توانند منجر به بروز این التهاب شوند که یکی از آن‌ها استئوآرتریت است. در طی این بیماری غضروف بین مفصل‌ها از بین می‌رود و شرایط برای آسیب استخوان‌ها فراهم می‌شود. راهی برای درمان قطعی استئوآرتریت وجود ندارد اما می‌توان علائم آن را کاهش داد و از همه مهم‌تر از بروز این بیماری مفصلی پیشگیری کرد. مطالعه این مقاله شما را با این راه‌کار‌ها و علائم بیماری استئوآرتریت بیشتر آشنا می‌کند.

بیماری استئوآرتریت چیست؟

پزشکان متخصص، استئوآرتریت را به عنوان یک بیماری دژنراتیو مفصل معرفی می‌کنند. منظور از دژنراتیو تخریب، تجزیه و تحلیل بافت و سلول‌های بدن است. این بیماری به‌طور خاص غضروف‌ها را هدف قرار می‌دهد و آن‌ها را از بین می‌برد. غضروف بالشتکی است که بین مفصل‌های بدن قرار می‌گیرد و از برخورد آن‌ها به یکدیگر جلوگیری می‌کند. با تخریب آن استخوان‌ها بدون محافظ باقی می‌ماند و در هر بار حرکت، روی هم ساییده می‌شوند. این ساییدگی نیز زمینه را برای درد، التهاب و تغییر شکل استخوان‌ها فراهم می‌کند. این بیماری می‌تواند همه مفصل‌های بدن را درگیر کند، با این حال موارد زیر بیشتر شایع هستند:

• استئوآرتریت زانو
• استئوآرتریت گردن
• استئوآرتریت انگشتان دست
• استئوآرتریت مفصل شانه
• استئوآرتریت کمر

چه کسانی در معرض ابتلا به استئوآرتریت هستند؟

ریسک بروز این بیماری در همه افراد وجود دارد اما به نظر می‌رسد زنان بیشتر تحت تاثیر آن قرار می‌گیرند. پزشکان متخصص زنان و روماتولوژیست‌ها تغییرات هورمونی، مانند کاهش سطح استروژن، را مهم‌ترین دلیل آن می‌دانند. زنانی که بالای ۵۰ سال سن دارند و دوران یائسگی آن‌ها شروع شده است، بیش از سایر زنان در معرض این بیماری مفصلی قرار دارند. علاوه‌بر جنسیت فاکتورهای زیر ریسک بروز این بیماری را افزایش می‌دهند:

• افزایش سن
• ژنتیک
• سابقه آسیب‌‌های مفصلی
• وزن بالا
• بی‌تحرکی

علائم استئوآرتریت چیست؟

دکتر روماتولوژی نشانه‌های استئوآرتریت را با توجه به نوع مفصل و شدت بیماری بررسی می‌‌کند. پزشکان شایع‌ترین علائم را شامل موارد زیر می‌دانند:

درد

استئوآرتریت هر مفصلی را که درگیر کند، بدون شک باعث درد می‌شود. دردهای مفصلی ناشی از استئوآرتریت اغلب ویژگی‌های زیر را دارند:

• عمیق: بسیاری از بیماران این درد به‌صورت یک حس عمیق توصیف می‌کنند که می‌تواند خفیف یا شدید باشد.
• تشدید درد با حرکت: این دردها معمولا با حرکت دادن مفصل شدید می‌شوند. مثلا ممکن است هنگام بالا و پایین رفتن از پله‌ها متوجه آن شوید.
• با استراحت درد کاهش می‌یابد: دردهای مفصلی ناشی از این بیماری را می‌توانید با استراحت کردن و برداشتن فشار از مفصل کاهش دهید. البته اگر آسیب شدید باشد، گاهی استراحت نیز نمی‌تواند به‌طور کامل درد را از بین ببرد.
• دردهای مفصلی صبحگاهی: این بیماری باعث می‌شود تا صبح‌ها هنگام بیدار شدن از خواب در مفصل‌های خود احساس درد داشته باشید و به سختی مفصل‌های خود را حرکت دهید.

سفتی مفصل‌ها

سفتی مفصل یعنی اینکه مفصل انعطاف و قدرت حرکت خود را از دست می‌دهد. بیماران این حالت را بیشتر در صبح و هنگام بیدار شدن از خواب تجربه می‌کنند. به‌طور کلی زمانی که بدن برای طولانی مدت در یک وضعیت خاص قرار داشته باشد، سفتی مفصل بروز می‌کند. در این حالت احتمالا برای شروع حرکت با درد مواجه می‌شوید و نمی‌توانید حرکتی داشته باشید، در واقع به چند دقیقه زمان نیاز دارید تا بتوانید حرکت کنید. ممکن است این مشکل را در طی فعالیت‌های روزانه احساس نکنید.

کاهش دامنه حرکتی

هر یک از مفصل‌های بدن با توجه به ویژگی‌هایی خود یک محدوده حرکتی طبیعی دارند. مثلا شما می‌توانید زانوهای خود را صاف یا با زاویه ۹۰ درجه خم کنید. استئوآرتریت زانو باعث می‌شود تا مفصل زانو محدوده طبیعی حرکت خود را از دست بدهد. به همین دلیل با هر بار خم و راست کردن با درد مواجه می‌‌شوید.

تورم

وقتی غضروف‌ها از بین می‌روند و استخوان‌ها روی هم ساییده می‌شوند، التهاب ایجاد می‌شود. سیستم ایمنی نیز برای مهار التهاب شروع به فعالیت می‌کند و در نتیجه در ناحیه مفصل تورم ایجاد می‌شود. این تورم همراه با احساس گرما در مفصل آسیب‌دیده، قرمزی و درد است. گاهی اوقات شدت این دردها آنقدر شدید است که پزشک برای کنترل آن تزریق‌های درون مفصلی را تجویز می‌کند.

بی‌ثباتی مفصل

بی‌ثباتی مفصل وضعیتی است که در طی آن مفصل‌ها استحکام و استقامت کافی ندارند، به‌طور عامیانه می‌توانیم بگوییم مفصل لق می‌شود. مثلا بیمارانی که به استئوآرتریت شانه مبتلا هستند، ممکن است احساس کنند توپ شانه از محل خود خارج می‌شود. منظور از توپ شانه همان مفصل گوی و کاسه‌ای در آناتومی شانه است.

درمان استئوآرتریت چیست؟

استئوآرتریت یک بیماری پیشرونده است؛ یعنی با گذشت زمان شدت آن بیشتر می‌شود. این بیماری درمان قطعی ندارد و راه‌کارهای درمانی صرفا می‌توانند علائم بیماری را کنترل کنند. از رایج‌ترین تکنیک‌های مدیریت و درمان بیماری استئوآرتریت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• اصلاح سبک زندگی که می‌تواند شامل مدیریت وزن، برنامه ورزشی منظم، تغذیه سالم و عدم استعمال دخانیات باشد.
• داروها که اغلب شامل داروهای ضد‌التهابی و درد هستند. برخی از این داروها به شکل پماد و کرم استفاده می‌شوند. همچنین بسیاری از پزشکان با توجه به وضعیت بیمار مکمل‌های دارویی را توصیه می‌کنند تا بتوانند از آسیب بیشتر مفصل‌های بدن جلوگیری کنند.
• فیزیوتراپی که در طی آن از تکنیک‌های مختلفی مانند تمرین‌درمانی، منوال‌تراپی (Manual therapy)، ماساژ، الکتروتراپی (Electrotherapy)، کمپرس سرد و گرم، آب‌درمانی و… استفاده می‌شود.
• جراحی که بیشتر برای بیمارانی تجویز می‌شود که شدت آسیب در آن‌ها زیاد است و راه‌کارهای غیرجراحی برای آن‌ها موثر نبوده است.

 راه‌های پیشگیری از استئوآرتریت چیست؟

اینکه راهی برای درمان قطعی استئوآرتریت وجود ندارد، ناامید‌کنتده است اما می‌توان گفت بهترین راه برای درمان این بیماری، پیشگیری است. با چند راه‌کار ساده می‌توانید ریسک ابتلا به این بیماری را کاهش دهید، به‌ویژه اگر در گروه‌های پرریسک قرار دارید؛ یعنی سن‌تان بالاست یا فاکتورهای ژنتیکی این بیماری در شما وجود دارد:

• حواستان به وزن‌تان باشد. وزن اضافی فشار بیشتری به مفصل‌های بدن به‌ویژه زانو می‌آورد و آن‌ها را سریع‌تر فرسوده می‌کند. زانو مفصلی است که عملا به‌تنهایی وزن بدن را تحمل می‌کند.
• ورزش کنید. با توجه به وضعیت و توان جسمانی که دارید، یک برنامه ورزشی منظم داشته باشید. از ساده‌ترین ورزش‌ها می‌توان به پیاده‌وری اصولی اشاره کرد.
• از تجهیزات حفاظتی استفاده کنید. اگر آسیب مفصلی دارید با توجه به آن و توصیه پزشک از تجهیزات پزشکی مانند زانوبندهای طبی، عصا، واکر و… استفاده کنید.
• رژیم غذایی سالم داشته باشید. با پزشک متخصص تغذیه مشورت کنید تا یک برنامه غذایی سالم و مناسب برای شما تهیه کند.

برای درمان استئوآرتریت به چه پزشکی مراجعه کنیم؟

روماتولوژیست‌ها به‌طور ویژه می‌توانند در تشخیص، درمان و مدیریت استئوآرتریت به شما کمک کنند. با این حال با توجه به وضعیت خود ممکن است به سایر پزشکان متخصص مانند فیزیوتراپیست‌ها، دکتر ارتوپدی، دکتر متخصص درد، متخصص کاردرمانی و متخصص تغذیه نیاز داشته باشید. برای پیدا کردن بهترین پزشکان متخصص می‌توانید از خدمات سایت نوبت دهی مطب درمانکده استفاده کنید. این مجموعه با بیش از ۵۰۰۰ پزشک متخصص همکاری دارد که آماده ارائه خدمات مشاوره آنلاین نیز هستند.