پایگاه خبری جامعه خبر/سید هادی کسایی زاده: در اصول خبرنویسی پس از شناخت خبر باید عناصر خبری و ارزش های خبری را هم خوب درک کرده و هم آنقدر تمرین کنیم تا به قول معروف ملکه ذهن خبرنگار شود چراکه بسیار دیده شده که حتی خبرنگاران با تجربه گاهی از کنار عناصر خبری و ارزشهای خبری بدون توجه عبور می کنند و وارد زرد نویسی و سفارش نویسی می شوند.

اما ساختار یک خبر خوب و کامل باید از قائده و قانونی برخوردار باشد تا مخاطب از خواندن خبر لذت برده و حرفه ای بودن آن را احساس و درک کند. برای همین اخبار از نگاه برخی رسانه های خارجی مانند رویترز به 4 بلوک مهم دسته بندی شد که آرام آرام این تعریف در تمام رسانه های جهان به عنوان یک روش مهم مورد استفاده قرار گرفت.

* 4 بلوک خبری

1)  اطلاعات جدید (‏facts‏)
2) نقل قول های کوتاه و طلایی (‏golden‏- ‏quotes‏)
3) مشاهدات و رنگ خبر (‏color‏)
4) پیشینه (‏background‏)
1) اطلاعات جدید در خبر

در مرحله نخست باید خبر از عناصر خبری (که؟ کجا؟ کي؟ چه؟ چرا؟ چگونه؟) برخوردار باشد. این همان اطلاعات است و مخاطب حق دارد از رسانه و خبرنگار اطلاعات اولیه و مهم را کسب کند. اما اطلاعات جدید می تواند خبر را جذاب تر و حرفه ای تر نشان دهد و به قول بنگاه های خبری مشتری بیشتری به رسانه جلب شود.

* ساعت 9:10 دقیقه بامداد روز سه شنبه تصادف شدید در محور تهران-کرج موجب مرگ 2 شهروند شد. (خبر اولیه)

* ساعت 9:10 دقیقه بامداد روز سه شنبه تصادف شدید یک دستگاه پراید با زانتیا موجب مرگ 2 شهروند و زخمی شدن 5 مسافر شد که حال یکی از مسافران وخیم است. (خبر جدید)

این نکته را نباید فراموش کرد که کسب اطلاعات از شخص اعتباری ندارد مگر آنکه فرد منبع خبر یا کارشناس و یا شاهد عینی باشد. یادم هست در زلزله ورزقان وقتی با برخی زلزله زدگان صحبت می کردم اطلاعاتی می دادند که یا درست یا غلط بود. بعنوان مثال گروهی دور من جمع شده بودند که هلال احمر چادر به ما نداده و بعدا فهمیدم این ها از شهرهای اطراف آمدند و نیاز نداشتند. پس خیلی باید حواستان به منبع خبر باشد.

نکته دیگر اینکه باید جزییات خبر دیده شود. مانند محیط و برخوردها و حتی اشیا… بعنوان مثال در حادثه سیلاب در شمال تهران که چند سال قبل رخ داد آقای ابوالفضل قناعتی عضو شورای شهر در همان ساعات اولیه گفت که 20 نفر جان باختند. خبرنگار اگر حرفه ای باشد و خبرنگاری بحران را درک کرده باشد می داند که نباید از عضو شورای شهر آن هم وقتی طرف اصلا در محل نیست کسب خبر کرد. که البته بعدا مشخص شد آمار درست نبوده است. همان فردای آن روز به عمق رودخانه رفتم تا جزییات بیشتری داشته باشم. دیدم که تمام تجهیزات و ماشین آلات سنگین چینی ها که برای ساخت بزرگراه شمال مستقر بود در طول رودخانه غرق شده است که هم عکس گرفتم و هم با اهالی صحبت کردم و این یعنی اطلاعات ریز و کامل و مستند که تازگی هم دارد.

حتی برخوردها هم باید بخشی از اطلاعات باشد. بعنوان مثال تیم امداد می خواهد وارد محل حادثه شود اما پلیس راه را باز می کند خودروها حرکت کنند و دیگر خودروی امداد نمی تواند حرکت کند. حالا درگیری میان پلیس و هلال احمر رخ می دهد و تو شاهد ماجرا هستی…

2) نقل قول های کوتاه و طلایی

خبرنگاران زرنگ و حرفه ای همیشه در گزارش های خبری و اخبار فوری و کوتاه به دنبال نقل قول های طلایی هستند. نقل قول هایی که هرچند کوتاه است اما می تواند تیتر خوبی را به همراه داشته باشد.

* یادم هست در پرونده مهدی هاشمی حکم بازداشت صادر شده بود و باید متهم که تازه از خارج وارد کشور شده بود خود را به زندان معرفی می کرد. همه رسانه ها و خبرنگاران به دنبال یک نشانه و خبر طلایی بودند تا ورود مهدی هاشمی به اوین را منتشر کنند. من هم بعنوان خبرنگار چنین دغدغه ای داشتم. به مدیرکل زندان های تهران یک پیامک کوتاه زدم و نوشتم: « مهدی آمد» او هم پاسخ داد: « گفتند در راه است». هرچند انتشار این خبر یک ریسک بزرگ بود چون ممکن بود از وسط راه بازگردد اما من این خبر را قبل از همه رسانه ها (خبرگزاری مهر) به سرعت منتشر کردم و از نقل قول طلایی بعنوان یک مقام آگاه به درستی استفاده شد.

پس نقل قول های طلایی در حوادث و اخبار روز بسیار موثر است. بعنوان مثال در حاشیه مذاکرات هسته ای یک نقل قول از ظریف یا عراقچی و یا طرف اروپایی تیتر رسانه های جهان قرار می گرفت. ‏یکی از استادان رویترز می گوید: باید صدای یک انسان را در خبرتان بیاورید چون خبر درباره آدم‌ها است.‏ حواستان باید ‏جمع باشد تا این جملات را صید کنید و به موقع در خبرتان به کار ببرید چون نقل قول طلایی ‏می‌تواند مخاطب را ببرد به محل حادثه و بگوید آن جا چه خبر بوده است.

اما نکته مهم این است که نقل قول های طلایی باید کوتاه و تاثیرگذار باشند چون اگر طولانی باشند خواندن آنها سخت و تاثیرگذاری‌شان کم می شود.‏
نکته دیگر اینکه حتما باید برای آن نقل قول طلایی سند و مدرک و فایل صوتی داشته باشید چون شاید برای شما درسر شود.

ماجرای یک نقل قول طلایی که عاقبت جایزه شد؟!

*یک شب ساعت حدود 20 در خبرگزاری در حال نوشتن یک گزارش بودم. موضوع گزارش در مورد وضعیت دفن اموات در تهران بود که یک مقام میانی در یک نهادی در اواسط گفتگوی تلفنی به من گفت: آقای کسایی زاده داری چی می گی؟ یک نهادی آماری به ما داد که سالانه 100 هزار میت بدون مجوز دفن می شوند ….؟ اما محرمانه است و بین ما باشد. خلاصه گزارش را بر اساس آن نقل قول نوشتم و به خودم جسارت دادم که همین نقل قول را تیتر کنم و فردای آن روز گزارش من با تیتر (دفن سالانه 100 هزار میت بدون مجوز) منتشر شد. جالب اینکه همین گزارش بعنوان گزارش برتر در جشنواره مطبوعات برگزیده شد و من جایزه گرفتم!

*وقتی جان اف کندی، رپیس‌جمهور امریکا، کشته شد، همسر او ژاکلین جمله‌ای را گفت که یکی از خبرنگارها ‏توانست آن را بشنود: «خدای من، آن ها جان را کشتند.»‏ این جمله بالای خبر و بلافاصله پس از لید آورده شد و بسیاری از روزنامه‌های جهان از آن استفاده کردند.‏

چطور نقل قول‌ها را بنویسیم:

1)در هر خبر دو تا سه نقل قول طلایی کافی است. اگر نقل قول درجه یکی داشتید آن را بالای خبر کار ‏کنید. (اما ‏نه در لید)‏
2) از آوردن لید نقلی در سخت‌خبر پرهیز کنید.‏
3) جای اولین نقل قول در پاراگراف دوم یا سوم است.
4) بهتر است حتی اولین نقل قول را در پاراگراف سوم بیاورید، بعد از توضیح مقداری پیشینه و تعریف چرایی و چگونگی ماجرا.

این نکته را فراموش نکنید که انتخاب گلچین نقل قول‌ها ممکن است به غرض‌ورزی بینجامد. باید مطمئن شد نقل قول‌هایی که استفاده می‌کنیم ‏منعکس کننده گفته‌های منبع باشند. همچنین در مصاحبه های حضوری یا گزارش های میدانی باید حرکت‌های فیزیکی منبع را، مثل تکان دادن دست و سر،‌ لبخند ‏زدن یا نیم نگاه، در صورتی که در معنای نقل قول تاثیر داشته باشد، منعکس کرد. وقتی از کسی نقل قول می‌کنیم ‏همیشه باید به بافتی که این سخنان در بستر آن بیان شده هم به اندازه کافی پرداخت. شغل ما این نیست که جمله‌های «بد» آدم‌ها ‏را از حرف‌های‌شان بزداییم. همچنان‌که شغل ما این هم نیست که فقط به عبارت‌های «خوب» آنان بپردازیم و یا کاری کنیم که آن‌ها مورد تمسخر دیگران قرار بگیرند. اگر ‏نمی‌توانیم به خوبی از نقل قول‌ها استفاده کنیم بهتر است از یک دبیر با تجربه کمک بگیریم.‏

3) مشاهدات و رنگ خبر 

شاید سوال کنید رنگ خبر دیگر چه صیغه ای است؟ خبر باید رنگ و بو داشته باشد و مخاطب خبر را حس کند. قطعا مشاهدات عینی خبرنگار می تواند آغاز این راه باشد. بعنوان مثال وقتی خبرنگار می خواهد نشست خبری محمود احمدی نژاد را پس از 4 سال بی خبری (فروردین ماه 1396) گزارش کند قطعا برای مخاطب اهمیت و جذابیت دارد که این نشست با چه کیفیتی برگزار شده از تعداد لوگوها؛ میکروفن ها؛ گرما و سرمای محیط و مکان جلوس خبرنگاران و نحوه چینش تا چهره هایی که او را همراهی کردند و پاسخ های احمدی نژاد به برخی حاشیه های نشست …

یا وقتی شما با چهره ای مصاحبه دارید توصیف شخصیت او در مصاحبه می تواند مصاحبه را رنگی کند به نحوی که خواننده حس کن در این نشست یا مصاحبه حضور داشته است.

4) پیشینه 

با جرات می توان گفت شاهکار رویترز در تعریف 4 بلوک خبری پیشینه است. حرفه ای ها یعنی خبرنگاران باهوش تمام تلاش خود را صرف پیشینه خبر می کنند تا پیشینه درست سرجای خودش بنشیند. ما در ایران به آن تاریخچه خبر می گوپیم. اما متاسفانه آنقدر تنبل هستیم که وقتی برای مهمترین بخش 4 بلوک خبری نمی گذاریم و اخبار ما ناقص منتشر می شود. بعنوان مثال وقتی خبر آخرین وضعیت پرونده سعید مرتضوی را می خواهیم از زبان سخنگوی قوه قضاپیه منتشر کنیم باید برای مخاطب توضیح دهیم منظور کدام  پرونده است؟ تامین اجتماعی یا کهریزک؟ این پرونده چه مدت مفتوح است؟ چه حکم اولیه صادر شده و اتهام مرتضوی چه بوده است؟ اینها همان پیشینه کوتاهی است که شهروند و مخاطب حق دانستن آن را دارد.

شاهکار شما این است که در اخبار پیشینه را به زبان حال برگردانید و در انتهای خبر یا ورودی خبر اضافه کنید.

من تا به حال خیلی کم دیدن که سی ان ان یا رویترز و … بگویند…. وی گفت: … وی افزود: … وی خاطرنشان کرد ….

آنها بر اساس ۴ بلوک خبری آنقدر زیبا می نویسند که مخاطب لذت می برد و تمام خبر را کوتاه دارد.

اخبار روز را با جامعه خبر بخوانید./